UOT 1
DOI:10.30546/3006-0346.2024.1.79.192

Məmmədova Aygün Cahan Qızı
AzMİU, f.ü.f.d., dosent

Xülasə
Məqalədən belə qənəatə gəlmək olar ki, tarixi hadisələrin düzgün işıqlandırılması bəşəriyyəti düşündürən vacib məsələlərdəndir. Həm Azərbaycan xalqına, həm də tarixi mədəniyyət, tarixi-dini abidələrinə qarşı ermənilərin törətdikləri elə böyük faciələr var ki, onlar haqqında hələ də gənc nəslin, eləcə də dünya ictimaiyyətinin lazımi səviyyədə məlumatı yoxdur. Ziyalılarımız, alimlərimiz, tarixçilərimiz uzaq və yaxın keçmişimizdə baş verən hadisələri yazmaq, təfsilatı ilə gələcək nəslə çatdırmaq üçün öz vətəndaşlıq borcunu yerinə yetirməlidirlər. Bu mənada ermənilərin əsrlərdən bəri bəşəriyyət əleyhinə törətdikləri cinayətləri, xüsusilə azərbaycanlılara qarşı apardıqları soyqırımı siyasətini araşdırıb beynəlxalq ictimaiyyətin diqqətinə çatdırmaq mühüm vəzifələrdəndir. Çünki aşikaranə şəkildə ermənilərin işğal etdikləri ərazilərdə qədim Azərbaycan abidələrini məhv etmələri, yerli toponimləri planlı şəkildə dəyişdirmələri danılmaz faktdır. Məhz buna görə də Azərbaycan dövlətinin hücum diplomatiyasının prioritetlərindən biri işğal olunmuş torpaqlarımızda erməni vəhşiliyini, vandalizmini dünya ictimaiyyətinə çatdırmaqdır. Hesab edirik ki, bunun üçün həm də tarixi və mədəni faktlara, tutarlı mənbələrə əsaslanaraq yazılan kitab və məqalələrin sayı da artmalıdır. Bu kitablar tarixi torpağımız olan Qarabağda məhv edilən mədəni və mənəvi irsimiz barədə əsaslı mənbələrə çevrilməli və həqiqətin carçısı qismində çıxış etməlidir. Belə olan halda erməni vandalizmi barədə dünya ictimaiyyətini daha dolğun məlumatlandırıb, Azərbaycan həqiqətlərini olduğu kimi çatdırmağa müyəssər ola bilərik. Çünki Ermənistanın Azərbaycan ərazilərində mədəni irsin məhv edilməsi və saxtalaşdırılmasına yönələn cinayət əməlləri ümumilikdə bəşəriyyətə qarşı soyqırımıdır. Erməni vandalizmi – rəsmi İrəvanın dünya siyasətində qəbul olunmuş «qırmızı xətt»-ni keçməsinə bir daha sübutdur. Nəticədə separatçı ölkə yürütdüyü vandalizm siyasətinə görə beynəlxalq cinayət tribunalında cavab verməli olacaq.

Açar sözlər: tarix, mədəniyyət, abidələr, mədəni, irs, sərvət, dağıdılma, bərpa, qoruma.

Мамедова Айгюн Джахан
АзМИУ, к.ф.н., доцент

Азербайджан восстанавливает и охраняет историко-культурное наследие
Резюме
Из статьи можно сделать вывод, что правильное освещение исторических событий является одним из важных вопросов, волнующих человечество. Против азербайджанского народа, а также исторических, культурных, историко-религиозных памятников армянами совершены настолько большие трагедии, что молодое поколение, как и мировое сообщество, до сих пор не имеют о них необходимую информацию. Наши интеллегенция, учёные, историки должны выполнить свой гражданский долг — записать события, произошедшие в нашем далёком и недавнем прошлом, и подробно передать их следующему поколению. В этом смысле одной из важных задач является расследование преступлений, совершенных армянами против человечества, особенно политики геноцида против азербайджанцев, и доведение их до внимания международного сообщества. Потому что неоспоримым фактом является то, что армяне явно уничтожали древние азербайджанские памятники на оккупированных территориях и систематически меняли местные топонимы. Именно поэтому одним из приоритетов наступательной дипломатии Азербайджанского государства является доведение до мирового сообщества армянской жестокости и вандализма на наших оккупированных землях. Считаем, что для этого должно также увеличиться количество книг и статей, написанных на основе историко-культурных фактов и достоверных источников. Эти книги должны стать фундаментальными источниками о нашем культурном и духовном наследии, уничтоженном в Карабахе, нашей исторической земле, и выступить вестником истины. В таком случае мы сможем более полно информировать мировое сообщество об армянском вандализме и донести правду об Азербайджане такой, какая она есть. Потому что преступные действия, направленные на уничтожение и фальсификацию культурного наследия Армении на территориях Азербайджана, являются геноцидом человечества в целом. Армянский вандализм – ещё одно доказательство, пересечения офицальным Ереваном принятой полетическим миром «красной черты». В резултьтате сепаратистское государство за проводимую политику вандализма вынуждено будет отвечать перед международным уголовным трибуналом.

Ключевые слова: история, культура, памятники, культурное наследие, богатство, разрушение, реставрация, охрана.

Mammadova Aygun Jahan
AzMIU, Ph.D., associate professor

Azerbaijan Restores and Protects its
Historical and
Cultural Heritage

Summary
From the article we can conclude that correct coverage of historical events is one of the important issues of concern to humanity. There are such great tragedies committed by
Armenians against the Azerbaijani people, as well as historical, cultural and religious monuments, about which the younger generation, as well as the world community, still do not have the necessary level of information. Our intellectuals, scientists, historians must fulfill their civic duty - to record the events that happened in our distant and recent past, and pass them on in detail to the next generation. In this sense, one of the important tasks is to investigate the crimes committed by Armenians against humanity, especially the policy of genocide against
Azerbaijanis, and bring them to the attention of the international community. It is indisputable fact that the Armenians clearly destroyed ancient Azerbaijani monuments in the occupied territories and systematically changed local place names. In this case one of the priorities of the offensive diplomacy of the Azerbaijani state is to inform the world community of Armenian cruelty and vandalism in our occupied lands. We believe that in this case, the number of books and articles written on the basis of historical and cultural facts and reliable sources should also increase. We believe that these books should become fundamental sources about our cultural and spiritual heritage destroyed in Karabakh, our historical land, and act as a herald of truth. In this case, we can more fully inform the world community about Armenian vandalism and convey the truth about Azerbaijan as it is. As the criminal actions aimed at destroying and falsifying the cultural heritage of Armenia in the territories of Azerbaijan are genocide of humanity as a whole. Armenian vandalism is another proof that official Yerevan crossed the "red line" accepted in world politics. As a result, the separatist country will have to answer to the international criminal tribunal for its policy of vandalism.

Keywords: history, culture, monuments, cultural, heritage, wealth, destruction, restoration, protection.