UOT 16
DOI:10.30546/3006-0346.2024.1.79.199

Əlişirin Şükürov (Əli Şirin Şükürlü)
Riyaziyyat üzrə fəlsəfə doktoru, fəxri professor
E-mail: [email protected]

Qeyri-müəyyənlik və əsas iki forması:
fəlsəfi təhlil
Xülasə
Məqalədə qeyri-müəyyənlik (qeyri-müəyyənlik prisipi - QMP) fəlsəfi baxışdan keçirilir, bu prinsip əsasında onun əsas iki forması olan stoxastik (ehtimal) və linqivistik formaların epistemoloji təhlili verilir. Bu formaları öyrənən (formallaşdıran – elmi ədəbiyyatlarda daha çox bu ifadədən istifadə olunur) ehtimal nəzəriyyəsi (EH) və qeyri-səlis çoxluqlar nəzəriyyəsinin (QSÇ) qeyri-müəyyənliklə əlaqəsi araşdırılır.

Açar sözlər: qeyri-müəyyənlik, qeyri-səlis çoxluq, ehtimal, hissəcik, zərrəcik, dalğa, maddə, enerji, mikroaləm, kvant.

Алиширин Шукуров (Али Ширин Шукурлу)
Доктор философских наук по математике, почетный профессор.
E-mail: [email protected]

Неопределенность и две ее основные формы: философский анализ
РЕЗЮМЕ
В статье рассматривается неопределенность (принцип неопределенности) с философской точки зрения, на основе этого принципа дается эпистемологический анализ двух ее основных форм - стохастической и лингвистической. Теория вероятностей и теория нечетких множеств, изучающие эти формы (формализующие – это выражение чаще используется в научной литературе), исследуются применительно к неопределенности.

Ключевые слова: неопределенность, нечеткое множество, вероятность, частица, волна, материя, энергия, микромир, квант.

Ali Shirin Shukurov (Ali Shirin Shukurlu)
Doctor of Philosophy in Mathematics,
Honorary Professor
E-mail: [email protected]

Uncertainty and its main two forms:
a philosophical analysis
Summary
In the article, uncertainty (uncertainty principle) is philosophically reviewed, based on this principle, an epistemological analysis of its two main forms, stochastic (probability) and linguistic forms, is given. Probability theory and fuzzy set theory studying these forms (formalizing – this expression is used more often in scientific literature) are investigated in relation to uncertainty.

Keywords: uncertainty, fuzzy set, probability, particle, particle, wave, matter, energy, microcosm, quantum.