UOT 33
DOI:10.30546/3006-0346.2024.4.82.66

Emin Əlirzayev
Azərbaycan Dövlət İqtisad Universiteti (UNEC),
İqtisad üzrə fəlsəfə doktoru

ОСНОВНЫЕ ХАРАКТЕРИСТИКИ
РАЗВИТИЯ ПЕНСИОННОЙ СИСТЕМЫ
В АЗЕРБАЙДЖАНЕ: ПЕРСПЕКТИВНО-
ТЕОРЕТИЧЕСКИЙ ВЗГЛЯД

Резюме
В статье в качестве механизма улучшения социальной защиты в Азербайджанской Республике проводится системный анализ концептуальных основ организации и развития пенсионного обеспечения и аспектов опережающего развития в рамках системы государственного социального страхования, в том числе актуальные вопросы, считающиеся важными для улучшения обеспечения на примере страхово-пенсионной системы Азербайджана.
Цель исследования - способствовать укреплению теоретико-экономической основы управления и совершенствованию системы государственного социального страхования путем раскрытия объема направлений и элементов основного (основного) объекта регулирования в условиях управления. системы на этапе современного развития пенсионной системы как основной движущей силы социальной защиты.
Прикладное значение. Статья направлена на формирование концептуального видения научных исследований, а также на принятие более прогрессивных, рассчитанных на перспективу решений на уровне управления, путем выявления основных факторов, способных повлиять на эффективное использование финансовых ресурсов по рассмотренным направлениям.
Объектом исследования работы является регулирование системы социальной защиты, конечной целью которой является повышение социального благосостояния населения в Азербайджане.
Методы исследования. Исходя из содержания выбранной проблемы, в анализе использовались эмпирико-теоретическое осмысление и исследование, анализ и синтез, индуктивный и дедуктивный подход, сравнение, теоретическое моделирование, методы абстрагирования, а также информация из других различных источников.
Оригинальность и научная новизна исследования заключается в общеэкономическом обосновании важности рассмотрения пенсионного обеспечения как основного драйвера социальной защиты и систематизации основных факторов, влияющих на систему в целях совершенствования и регулирования современного уровня развития социальной защиты в контексте Азербайджанской Республики, на основе опыта в этой области.
Результаты исследовательской работы. Анализируемые в рамках работы проблемы служат укреплению концептуального видения для принятия социально-экономически эффективных решений в сфере социальной защиты.

Ключевые слова: социальное государство, социальное обеспечение, социальная защита, страхово-пенсионная система, пенсионное обеспечение, пенсия, система солидарности.
Классификационные коды JEL: A10, E60, E70, H00; H53; H55; I30; I31; I32; I38

THE MAIN CHARACTERISTICS OF THE DEVELOPMENT OF THE PENSION SYSTEM IN AZERBAIJAN: PERSPECTIVE-THEORETICAL VIEW

Summary
In the article, as a mechanism for improving social protection in the Republic of Azerbaijan, a systematic analysis of the conceptual bases of the organization and development of pension provision and priority development aspects within the framework of the state social insurance system is carried out, including the actual issues considered important for the improvement of provision in the example of the insurance-pension system of Azerbaijan.
The purpose of the study is to contribute to the strengthening of the theoretical and economic basis of the management and improvement of the state social insurance system by providing the scope of the directions and elements of the basic (main) regulatory object in terms of system management at the stage of the modern development of the pension system as the main driving force of social protection.
Applied importance. The article is aimed at the formation of a conceptual vision for scientific research, as well as for making more progressive decisions calculated on the perspective at the management level, by identifying the main factors that can affect the effective use of financial resources in the directions considered a priority.
The research object of the work is the regulation of the social protection system, the ultimate goal of which is to improve the social welfare of the population in Azerbaijan.
Research methods. Based on the content of the selected problem, empirical-theoretical understanding and research, analysis and synthesis, inductive and deductive approach, comparison, theoretical modeling, abstraction methods, and information from other various sources were used in the analysis.
The originality and scientific novelty of the research is the general economic basis of the importance of considering pension provision as the main driver of social protection and the systematization of the main factors affecting the system in order to improve and regulate the current development level of social protection in the context of the Republic of Azerbaijan, based on experience in the field.
The results of the research work. The problems analyzed within the framework of the work serve to strengthen the conceptual vision for making socio-economically effective decisions in the field of social protection.

Key words: social state, social welfare, social protection, insurance-pension system, pension provision, pension, solidarity system.
JEL Classification Codes: A10, E60, E70, H00; H53; H55; I30; I31; I32; I38

Xülasə
Məqalədə Azərbaycan Respublikasında sosial müdafiənin təkmilləşdirilməsi mexanizmi olaraq, dövlət sosial sığorta sistemi çərçivəsində pensiya təminatının təşkili və inkişafının konseptual əsaslarının və prioritet inkişaf aspektlərinin sistemləşdirilmiş təhlili aparılır, o cümlədən Azərbaycanın sığorta-pensiya sistemi timsalında təminatın yaxşılaşdırılması üçün əhəmiyyətli hesab edilən aktual məsələlər önə çəkilir.
Tədqiqatın məqsədi - sosial müdafiənin əsas hərəkətverici həlqəsi kimi, pensiya təminatı sisteminin müasir inkişafı mərhələsində sistemin idarə edilməsi baxımından baza (əsas) tənzimləmə obyektinin istiqamət və elementlərinin əhatə dairəsinin verilməsilə, dövlət sosial sığorta sisteminin idarə olunması və təkmilləşdirilməsinin nəzəri-iqtisadi bazasının gücləndirilməsinə töhfə verilməsidir.
Tətbiqi əhəmiyyəti. Məqalə - prioritet hesab edilən istiqamətlər üzrə maliyyə resurslarından səmərəli istifadə edilməsinə təsir göstərə bilən əsas amillərin müəyyən edilməsilə elmi tədqiqat, eləcə də idarəetmə səviyyəsində perspektivə hesablanmış daha mütərəqqi qərarların verilməsi üçün konseptual baxışın formalaşdırılmasına yönəldilmişdir.
İşin tədqiqat obyektini - son hədəfi Azərbaycanda əhalinin sosial rifahının yüksəldilməsi olan sosial müdafiə sisteminin tənzimlənməsi təşkil edir.
Tədqiqat metodları. Təhlillərin aparılmasında seçilən problemin məzmunundan irəli gəlməklə empirik-nəzəri dərketmə və araşdırma, analiz və sintez, induktiv və deduktiv yanaşma, müqayisə, nəzəri modelləşdirmə, abstraktlaşdırma metodlarına əsaslanılmış, digər müxtəlif mənbələr üzrə informasiyalardan istifadə edilmişdir.
Tədqiqatın orijinallığı və elmi yeniliyi – müəllif tərəfindən sahə üzrə iş təcrübəsindən də çıxış edilməklə pensiya təminatının sosial müdafiənin əsas hərəkətvericisi kimi nəzərə alınması əhəmiyyətinin ümumi iqtisadi əsaslarının və Azərbaycanda Respublikası kontekstində sosial müdafiənin hazırkı inkişafı səviyyəsində təkmilləşdirilmə və tənzimləmə məqsədilə sistemə təsir göstərən başlıca amillərin sistemləşdirilməklə prioritet istiqamətlərinin və təsirlərinin verilməsidir.
Tədqiqat işinin nəticələri. İş çərçivəsində təhlil edilən problemlər sosial müdafiə sahəsində perspektivə hesablanmış sosial-iqtisadi cəhətdən effektiv qərarların verilməsi üçün konseptual baxışın möhkəmləndirilməsinə xidmət edir.

Açar sozlər: sosial dövlət, sosial rifah, sosial müdafiə, sığorta-pensiya sistemi, pensiya təminatı, pensiya, həmrəylik sistemi.

JEL: A10, E60, E70, H00; H53; H55; I30; I31; I32; I38