UOT 32
DOI: https://doi.org/10.30546/3006-0346.2025.2.86.211

Парвана Мамедова
Диссертант кафедры “Социальных наук”
Гянджинского Государственного Университет / Гянджа / Азербайджан
e-mail: [email protected]
[email protected]
ORCİD İD: : 0000-0003-0330-3683

ИНСТИТУТ ДИАСПОРЫ И ЕГО КЛАССИФИКАЦИЯ
Резюме
Диаспоры становятся чрезвычайно важным явлением в международной политике. Диаспоры, в отличие от других иммигрантских сообществ-национальных меньшинств, более устойчивы к ассимиляции и уделяют больше внимания сохранению национальной идентичности, культурных ценностей и других элементов.
Помимо сущности и классификации института диаспоры, в статье подчеркивается деятельность азербайджанской диаспоры по распространению сильного имиджа государства в международной сфере. С момента возвращения к власти Великого лидера Гейдара Алиева в направлении организации азербайджанцев мира была проделана важная работа. Президент Ильхам Алиев, пришедший к власти после Гейдара Алиев, в процессе усиления тенденций глобализации и быстрой интеграции между народами проводит более эффективную работу в сфере диаспоростроительства.
С целью исследования темы организации диаспоры и ее классификации была предпринята попытка определить роль диаспоры в глобализированном мире и возможность влияния на политические процессы путем анализа сущности и классификации диаспоры и использования статистических показателей отечественных и зарубежных научных исследований по теме и их результатов, результатов эмпирических исследований, проведенных с диаспорами, существовавшими в разных странах в разное время, и сделав теоретическое обобщение.
Основной полученный результат состоит в том, что исследования показывают, что диаспоры каждого государства, проживающие в разных странах мира, действуя целенаправленно, объединяясь вокруг уникальных национальных идей, сохраняя свои прогрессивные традиции, оказывают большую помощь своим странам, выступают сильным фактором в установлении взаимовыгодного сотрудничества между странами своего проживания и исторической родиной.

Ключевые слова: понятие диаспоры, институт диаспоры, классификация диаспоры, азербайджанская диаспора.

Parvana Mammadova
PhD student of the Department of “Social Sciences”
Ganja State University/Azerbaijan/Ganja
e-mail: [email protected]
[email protected]
ORCİD İD: : 0000-0003-0330-3683

DIASPORA INSTITUTION AND ITS
CLASSIFICATION
Summary
Diasporas are becoming an extremely important phenomenon in international politics. Diasporas, unlike other immigrant communities-national minorities, are more resistant to assimilation and pay more attention to the preservation of national identity, cultural values and other elements.
In addition to the essence and classification of the diaspora institution, the article emphasizes the activity of the Azerbaijani diaspora in spreading the strong image of the state in the international sphere. In the direction of the organization of world Azerbaijanis, important work has been done since the return to power of Great Leader Heydar Aliyev. President Ilham Aliyev, who came to power after Heydar Aliyev, is doing more effective work in the field of diaspora building in the process of strengthening the trends of globalization and rapid integration among nations.
In order to investigate the topic of diaspora organization and its classification, it was tried to determine the role of diaspora in the globalized world and the possibility of influencing political processes by using the results of empirical research conducted with diasporas in different countries at different times, statistical indicators, analyzing the nature and classification of diaspora and making a theoretical generalization.
The main scientific innovation of the research is that, at a time when a worldly process such as globalization is taking place, the activity of diasporas has become more dynamic than in the past, and it has been tried to determine the important and irreplaceable influence on the system of international relations and relations going on in the world every day, and on the system of foreign relations of the state. At the same time, the last periods of the activity of the diaspora of the Azerbaijan state, which is becoming more active day by day and increasing its influence, have been highlighted.
The main result obtained is that the researches show that the diaspora of each state living in different countries of the world, acting purposefully, uniting around unique national ideas, preserving their progressive traditions, provide great help to their countries, and act as a strong factor in establishing mutually beneficial cooperation between the countries where they live and the historical homeland.

Keywords: concept of diaspora, diaspora institution, diaspora classification, Azerbaijani diaspora.

Xülasə
Diasporalar beynəlxalq siyasətdə son dərəcə əhəmiyyətli bir fenomenə çevrilməkdədir. Diasporlar digər mühacir icmalar-milli azlıqlardan fərqli olaraq, assimilyasiyaya daha çox müqavimət göstərir və milli mənlik, mədəni dəyərlər və digər ünsürlərin qorunmasına daha çox diqqət yetirirlər.
Məqalədə diaspor təsisatının mahiyyəti və təsnifatı ilə yanaşı, Azərbaycan diasporunun dövlətin beynəlxalq sferada güclü imicinin yayılmasında göstərdiyi fəaliyyət vurğulanıbdır. Dünya azərbaycanlılarının təşkilatlanması istiqamətində Ulu Öndər Heydər Əliyevin hakimiyyətə qayıdışı dövründən başlayaraq mühüm işlər görülmüşdür. Heydər Əliyedən sonra hakimiyyətə gələn Prezident İlham Əliyev dünyada gedən qloballaşma, xalqlar arasında sürətli inteqrasiya meyillərinin güclənməsi prosesində diaspor quruculuğu sahəsində daha effektiv işlər görməkdədir.
Diaspor təsisatı və onun təsnifatı mövzusunu araşdırmaq məqsədilə mövzuya dair yerli və xarici elmi tədqiqatlar və onların nəticələrindən, müxtəlif ölkələrdə ayrı-ayrı vaxtlarda mövcud olan diasporlarla aparılan empirik tədqiqatın nəticələrindən, statistik göstəricilərdən istifadə etməklə, diasporun mahiyyətini və təsnifatını təhlil edib nəzəri ümumiləşdirmə aparılmaqla, diasporun qloballaşan dünyada rolu və siyasi proseslərə təsir imkanları müəyyən edilməyə çalışılmışdır.
Tədqiqatın əsas elmi yeniliyi ondan ibarətdir ki, hazırda qloballaşma kimi dünyəvi prosesin reallaşdığı bir vaxtda diasporların fəallığının tarixi keçmişdən fərqli olaraq daha dinamik xarakter alması və hər keçən gün dünyada gedən beynəlxalq əlaqələr və münasibətlər sisteminə, dövlətin xarici əlaqələr sisteminə mühüm, əvəzolunmaz təsiri müəyyən edilməyə çalışılmışdır. Eyni zamanda Azərbaycan dövlətinin gündən-günə aktivləşən və təsir gücü artan diasporunun fəaliyyətinin son dövrləri işıqlandırılmışdır.
Əldə olunan əsas nəticə ondan ibarətdir ki, aparılan tədqiqatlar onu göstərir ki, hər bir dövlətin dünyanın müxtəlif ölkələrində yaşayan, məqsədyönlü fəaliyyət göstərən, özünəməxsus milli ideyalar ətrafında birləşən, mütərəqqi adət-ənənələrini qoruyub saxlayan diasporu öz ölkələrinə böyük kömək göstərir, yaşadıqları ölkələrlə tarixi vətən arasında qarşılıqlı faydalı əməkdaşlığın qurulmasında güclü amil kimi çıxış edirlər.

Açar sözlər: Diaspor anlayışı, diaspor təsisatı, diaspor təsnifatı, Azərbaycan diasporu.