UOT 94
https://doi.org/10.30546/3006-0346.2025.3.87.575

Fərhad Rüstəmzadə
AMEA A.A.Bakıxanov adına
Tarix və Etnologiya institutunun doktorantı
E-mail: [email protected]

Xülasə
Bu tədqiqat XVI əsrdə Safəvi-Osmanlı münasibətlərində əhəmiyyətli rol oynamış Şəhzadə Bəyazidin Səfəvi sarayına sığınmasının siyasi və diplomatik nəticələrini araşdırır. Şah Təhmasibin bu hadisəyə verdiyi cavab, onun hökumətçilik fəlsəfəsində ideologiya ilə siyasi realizm arasında tarazlıq yaratdığını nümayiş etdirir. Bəyazidin qəbul edilməsi Səfəvilərin Osmanlılarla münasibətində müvəqqəti gərginliyə səbəb olmuş, lakin onun edamına razılıq verilməsi siyasi uzaqgörənliyin göstəricisi kimi qiymətləndirilə bilər. Bu qərar Şah Təhmasibin yalnız dini lider deyil, həm də praqmatik dövlət adamı olduğunu təsdiqləyir. Araşdırmada Təhmasibin daxili sabitiyi qorumaq və Osmanlı ilə münasibətləri normallaşdırmaq üçün atdığı addımlar təhlil edilir. Nəticə etibarilə, Şah Təhmasibin bu məsələdə tutduğu mövqe onun siyasi çevikliyini və Səfəvi dövlətinin regional siyasətdə yürütdüyü çoxistiqamətli diplomatiyanı ortaya qoyur.

Açar sözlər: Səfəvi imperiyası, Osmanlı imperiyası, Şah Təhmasib, Amasiya müqaviləsi, Möhtəşəm Süleyman.

Summary
This study investigates the political and diplomatic ramifications of Prince Bayezid’s asylum at the Safavid court, a pivotal episode in the context of 16th-century Safavid-Ottoman relations. Shah Tahmasp’s response to this event reflects a calculated balance between ideological commitment and political pragmatism within his approach to governance. While the reception of Bayezid temporarily strained ties with the Ottoman Empire, the eventual acquiescence to his execution can be interpreted as an act of strategic foresight. This decision underscores Shah Tahmasp’s dual role as both a religious authority and a pragmatic statesman. The analysis further examines the measures taken by Tahmasp to preserve internal stability and to recalibrate diplomatic relations with the Ottoman state. Ultimately, his handling of the situation illustrates his political adaptability and reveals the multidirectional diplomacy employed by the Safavid state in navigating the complex regional dynamics of the period.

Key words: Safavi Empire, Ottoman Empire, Shah Tahmasp, The Treaty of Amasya, Magnificient Suleiman.
Резюме
Данное исследование анализирует политические и дипломатические последствия предоставления убежища принцу Баязиду при дворе Сефевидов — события, сыгравшего ключевую роль в османо-сефевидских отношениях XVI века. Реакция шаха Тахмаспа на этот инцидент демонстрирует его стремление к выстраиванию баланса между идеологической приверженностью и политическим прагматизмом в управлении государством. Хотя принятие Баязида привело к временному обострению отношений с Османской империей, последующее согласие на его казнь может быть интерпретировано как проявление стратегического политического предвидения. Это решение подчеркивает двойственную природу власти шаха Тахмаспа — как религиозного лидера и как прагматичного государственного деятеля. В исследовании также рассматриваются меры, предпринятые шахом с целью сохранения внутренней стабильности и нормализации дипломатических связей с Османской Портой. В конечном итоге, позиция шаха в данном вопросе свидетельствует о его политической гибкости и раскрывает характер многовекторной дипломатии, которую проводило Сефевидское государство в условиях сложной региональной геополитики.

Ключевые слова: Сефевидская империя, Османская империя, шах Тахмасп I, Амасийский договор, Сулейман Великолепный.