UOT 94; UOT 94”19/...”
DOI: https://doi.org/10.30546/3006-0346.2025.2.86.249
Zeynalabdinov Əsgər Aydın oğlu
Bakı Dövlət Universiteti, Tarix
fakültəsi, müəllim
E-mail: [email protected]
Nəqliyyat dəhlizləri baxımından Qafqazın ABŞ üçün əhəmiyyəti (1992-2000)
Xülasə
SSRİ-nin dağılmasından sonra Qafqaz regionunda yaranan yeni geosiyasi mühit ABŞ üçün müxtəlif strateji imkanlar yaratdı. Bu vəziyyət, rəsmi Vaşinqtonun öz iqtisadi və siyasi maraqlarını bölgədə daha da möhkəmləndirmək üçün mühüm addımlar atmasına səbəb oldu. ABŞ, Qafqazın təbii və coğrafi üstünlüklərindən istifadə edərək, burada bir sıra strateji nəqliyyat dəhlizlərinin inkişafını təşviq etməyə başladı. Qafqazın müxtəlif nəqliyyat dəhlizləri üçün əlverişli coğrafi mövqeyi, regionu Şərq və Qərb arasında bir keçid nöqtəsi halına gətirdi və bu, ABŞ üçün əhəmiyyətli bir amil oldu. Bu yeni geosiyasi şəraitdə, ABŞ-nin prioritet məsələlərindən biri Şərq-Qərb nəqliyyat dəhlizinin yaradılması və Böyük İpək Yolunun bərpası ilə bağlı layihələr oldu. Böyük İpək Yolunun bərpası, həm də ticarət axınlarını artırmaq, enerji resurslarına çıxışı asanlaşdırmaq və regiondakı müxtəlif dövlətlər arasındakı əlaqələri gücləndirmək məqsədi daşıyırdı. 1990-cı illərin əvvəllərində ABŞ-nin dəstəklədiyi əhəmiyyətli layihələrdən biri də Transxəzər nəqliyyat dəhlizinin qurulması idi. Bu layihə, Qafqazın və Xəzər regionunun ticarət və enerji sahələrindəki mühüm rolunu vurğulayan bir addım idi. Layihənin reallaşdırılması ilə ABŞ, bölgədəki enerji marşrutlarını diversifikasiya etməyə və Rusiya və İranın mövqeyini zəiflətməyə çalışırdı.
Açar sözlər: ABŞ, nəqliyyat dəhlizləri, İpək yolu, Azərbaycan, Gürcüstan, Şimali Qafqaz.
Зейналабдинов Аскер Айдын оглы
Бакинский государственный
университет, Исторический
факультет, преподаватель
[email protected]
Значение Кавказа для США с точки зрения транспортных коридоров (1992-2000)
Резюме
Новая геополитическая обстановка, возникшая в Кавказском регионе после распада Советского Союза, предоставила ряд стратегических возможностей для Соединенных Штатов. Это обстоятельство побудило официальный Вашингтон предпринять существенные шаги для улучшения своих экономических и политических связей с регионом. Используя природные и географические преимущества Кавказа, США начали поддерживать развитие ряда жизненно важных транспортных коридоров. Выгодное географическое положение Кавказа для многочисленных транспортных линий сделало регион транзитным пунктом между Востоком и Западом, что стало значимым фактором для Соединенных Штатов. В этом новом геополитическом климате одним из приоритетов США стало создание транспортного маршрута Восток-Запад и реконструкция Великого Шелкового пути. Восстановление Великого Шелкового пути направлено на содействие торговым потокам, улучшение доступа к энергетическим ресурсам и углубление связей между государствами региона. Транскаспийский транспортный коридор был одной из основных инициатив, финансируемых Соединенными Штатами в начале 1990-х годов. Этот проект подчеркнул важность Кавказа и Каспийского региона в торговле и энергетической промышленности. Завершив проект, США надеялись диверсифицировать энергетические каналы в регионе и ослабить позиции России и Ирана.
Ключевые слова: США, транспортные коридоры, Шелковый путь, Азербайджан, Грузия, Северный Кавказ.
